Dlaczego przeciw grypie szczepimy się co roku

Układ odpornościowy wzmacnia się poprzez kontakt z czynnikami zewnętrznymi, wirusami oraz bakteriami. Po jednorazowym zetknięciu się z czynnikiem chorobotwórczym zapamiętuje go i jest w stanie szybciej zareagować w przypadku ponownego kontaktu nie dopuszczając do rozwinięcia się choroby lub bardzo szybko ją zwalczając. Po przyjęciu szczepionki lub przebyciu choroby przez pewien okres nasz organizm jest odporny na dany rodzaj patogenu. Należy jednak pamiętać, że znacznie bezpieczniejszą formą nabywania odporności jest szczepienie. Przechorowanie natomiast może wiązać się z ryzykiem wystąpienia powikłań a w niektórych przypadkach również z zagrożeniem życia.  

Jak rozwija się układ odpornościowy?

Warto pamiętać, że ludzie nie rodzą się z w pełni dojrzałym układem immunologicznym. W czasie ciąży płód jest chroniony przez przeciwciała matki – zaczynają one krążyć w jego krwioobiegu w 3. miesiącu życia płodowego. Po porodzie sytuacja ulega zmianie – układ immunologiczny zaczyna produkować własne środki obronne. Około 3. miesiąca życia dziecka poziom jego własnych przeciwciał i tych otrzymanych jeszcze od matki jest podobny. Około 9. miesiąca życia w organizmie dziecka krążą prawie wyłącznie przeciwciała wyprodukowane przez jego własny układ odpornościowy. Z tego względu szczepienie kobiet w ciąży przeciwko wybranym chorobom zapewnia odporność również dziecku w pierwszych miesiącach życia. 

Szczepienia przeciw grypie co roku?

W przypadku wielu chorób szczepienie wymagane jest raz na całe życie, zaś w przypadku niektórych musimy pamiętać o przyjmowaniu dawek przypominających. Możliwe jest również nabycie odporności w sposób naturalny – po przebyciu choroby. Wadą tego rozwiązania jest możliwość wystąpienia powikłań, a w przypadku takich chorób jak np. polio (poliomyelitis) potrzeby wspomagania oddechu poprzez respirator i (w wyniku przebytej choroby może dojść do niewydolności oddechowej, przez co musiały one być umieszczone w tzw. „żelaznym płucu”, maszynie, która pomaga im oddychać). 

W przypadku grypy wirus z roku na rok mutuje. Oznacza to, że jeśli zbudujemy odporność po przechorowaniu grypy lub po szczepieniu przeciw niej, nasz organizm nauczy się walki tylko z konkretnym typem wirusa grypy. Gdy w kolejnym roku zaatakuje nas nowa mutacja lub inny szczep, organizm ponownie będzie musiał nabyć na niego odporność. Warto więc pamiętać, że chociaż odporność po przechorowaniu grypy utrzymuje się kilka lat, dotyczy ona tylko danego typu wirusa. Przebycie zakażenia nie skutkuje nabyciem trwałej odporności przeciw wszystkim wirusom grypy. 

W związku z tym Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), co roku wydaje nowe rekomendacje, wskazujące skład szczepionki na dany sezon epidemiczny. W procesie przygotowania rekomendacji badacze WHO opierają się zarówno na własnych obserwacjach, jak i na przekazanych im przez organizacje zewnętrzne danych wirusologicznych i epidemiologicznych. Co roku analizie poddawanych jest nawet 8000 szczepów, które pozyskiwane są z ponad 140 ośrodków do spraw grypy działających na terenie różnych krajów na całym świecie. W Polsce dane na temat grypy zbiera Krajowy Ośrodek ds. Grypy w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładzie Higieny (NIZP-PZH).

Na podstawie rekomendacji WHO przygotowywane są szczepionki, które mają chronić ludzi w danym sezonie grypowym. Ich skuteczność zależy od wielu czynników, nie tylko od tego, na ile precyzyjnie zostaną przewidziane atakujące szczepy wirusa. Bardzo istotny jest stan zdrowia osoby zaszczepionej. Jeśli cierpi na choroby przewlekłe lub ma obniżoną odporność (co może być spowodowane np. wiekiem) odpowiedź układu immunologicznego będzie słabsza. Ważny jest również czas minął od momentu szczepienia do zetknięcia się z wirusem. Żeby odporność została wytworzona muszą minąć około 2-3 tygodnie. Wszystko to składa się na szacunkową skuteczność szczepionek przeciwko grypie w przedziale od 40 do 70%. Warto więc rozważyć szczepienie, żeby zmniejszyć ryzyko zachorowania, a w razie choroby przechodzić ją łagodniej.

Opracowano na podstawie:
1.    MMWR. Prevention and Control of Seasonal Influenza with Vaccines: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices-United States, 2019-20 Influenza Season. August 23, 2019
2.    Antczak A. 2015. “Grypa – praktyczne kompendium”, Warszawa: Wydawca Medical Tribune Polska
3.    http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/index.htm. Data ostatniego dostępu - 08.2022
4.    Berkan-Kawińska A., Piekarska A.: Wyprzedzamy grypę, PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa, 2019
5.    http://opzg.cnpanel.pl/resources/dokumenty/dlapracownikow/GRYPA_Lekarz_ulotka_02016_final.pdf.  Data ostatniego dostępu - 08.2022
6.    http://opzg.cn-panel.pl/resources/dokumenty/Grypa_ulotka_infografika_8ppA5_P2.pdf. Data ostatniego dostępu - 08.2022
7.    http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/. Data ostatniego dostępu - 09.2022 
8.    https://data.oecd.org/healthcare/influenza-vaccination-rates.htm.  Data ostatniego dostępu - 08.2022
9.    https://szczepieniaprzeciwgrypie.pl/grypa-baza-wiedzy/czy-szczepienia-sa-skuteczne - Data ostatniego dostępu 08.2022
10.    https://zpe.gov.pl/a/jak-dziala-uklad-odpornosciowy/D1BqAGClh. Data ostatniego dostępu - 08.2022 
11.    https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-zakazne,zelazne-pluco---umieszczano-w-nim-dzieci-chore-na-polio--ten-pacjent-spedzil-w-nim-niemal-70-lat,artykul,31491798.html. Data ostatniego dostępu - 08.2022  

Udostępnij
w social mediach: