Ptasia, świńska, a może ludzka…?

Grypa jest zakaźną i zaraźliwą chorobą, dotykającą nie tylko człowieka, ale też 10 gatunków innych ssaków oraz około 50 gatunków ptaków, które są jej pierwotnym źródłem. Wyróżniamy cztery rodzaje wirusów grypy: A, B, C, D. Duże epidemie dotyczą tylko grypy wywołanej wirusami typu A. Kilkadziesiąt różnych typów wirusa grypy krąży wśród ptaków w samej tylko Azji. Nie tylko ptactwo może się jednak przyczynić do powstawania nowych szczepów wirusa. W Chinach hoduje się także na masową skalę świnie. O kontakty między zwierzętami  a ludźmi w krajach azjatyckich nie jest trudno m.in. dlatego, że kulturowo uwarunkowane jest tam kupno żywego inwentarza. Styczność chorych zwierząt z dużymi grupami ludzi tworzy warunki do mutacji wirusów grypy i do ich przeniesienia na całkowicie pozbawione odporności populacje ludzkie.

Spośród wyżej wymienionych rodzajów wirusa grypy, część z nich ma dodatkowo swoje podtypy:

1. Wirus typu A dzieli się na podtypy A/H1N1/, A/H3N2/, A/H2N2/ i inne. Klasyfikujemy je z uwagi na typy białek tworzących wypustki na osłonce wirusa. Glikoproteiny – hemaglutynina (H) oraz neuraminidaza (N) – są kodowane przez genom wirusa i syntetyzowane we wczesnym okresie jego replikacji. W tym typie wirusa wyróżniono 27 podtypów wspomnianych białek – 16 hemaglutyniny oraz 9 neuraminidazy.
   Tylko wirus typu A wywołuje epidemie i pandemie. Podlega on skokom antygenowym – dużym zmianom antygenowym w segmentach genomu wirusowego. Mutacje zachodzą głównie w miejscach kodujących sekwencje aminokwasowe rozpoznawane przez przeciwciała gospodarza. W ten sposób powstają nowe przeciwciała glikoprotein, hemaglutyniny i neuraminidazy, które nie są identyfikowane przez układ immunologiczny zakażonego organizmu. Aminokwasy w glikoproteinach stanowią barierę w infekowaniu przez tego samego wirusa ludzi i ptaków, jednak niektóre ssaki, np. świnie, mogą być zakażane w takim samym stopniu przez wirusy grypy ptasiej i ludzkiej. Dochodzi wtedy do mieszania się obu form wirusów, a w rezultacie tego mogą powstać formy wirusa zdolne do łatwego zakażania zarówno ludzi, jak i ptaków.
2. Wirus typu B występuje tylko w jednym typie hemaglutyniny i neuraminidazy, ale poszczególne szczepy mogą różnić się sekwencją aminokwasów. Zakaża tylko ludzi i niektóre ssaki morskie.
3. Wirus typu C zakaża tylko ssaki (w tym także ludzi) i zwykle przechodzi łagodnie, często bezobjawowo.
4. Wirus typu D – zakaża tylko bydło.

Wirusy grypy typu B i C wykazują dużą stabilność genetyczną, dlatego nie wywołują epidemii i pandemii.

Ponadto wyróżniamy dwa podstawowe typy infekcji:

1. Grypę sezonową, którą mogą wywoływać co roku inne, ale typowe dla danego sezonu, wirusy grypy typu A i B (dlatego też szczepienia chronią przez rok, a nie przez np. całe życie). Choroba ta wywoływana jest przez wirusy typu ludzkiego. Szczyt zachorowań w Polsce przypada między styczniem a marcem.
2. Grypę pandemiczną, którą wywołują nieznane wcześniej mutacje wirusa grypy. O pandemii mówimy wtedy, gdy choroba osiąga zasięg globalny. W przypadku grypy odpowiada za nią wirus typu A. W powstaniu wirusa pandemicznego grypy zawsze biorą udział szczepy zwierzęcych wirusów tej choroby. Przykładem pandemii jest np. „Hiszpanka”, która dotknęła świat w latach 20. XX w. Podczas pandemii liczba zachorowań jest kilkakrotnie większa, niż podczas epidemii grypy sezonowej. Jako że powodują ją nowe mutacje wirusa, większość osób w populacji (w skrajnych przypadkach nikt) nie ma na nie nawet szczątkowej odporności. Z tego powodu zakażenie szerzy się bardzo szybko. O ogłoszeniu pandemii decyduje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) na podstawie zasięgu geograficznego zakażeń nowym rodzajem wirusa (a nie np. jego zjadliwości).

Infekcje zarówno grypy sezonowej, jak i pandemicznej (np. świńskiej lub ptasiej), mają podobne objawy, jednakże w przypadku tej drugiej są one bardziej nasilone.

Od 1997 r. regularnie odnotowywane są zakażenia ludzi wysoce patogennymi wirusami grypy, które dotąd występowały wyłącznie u ptaków, jak A(H5N1) czy A(H7N7).

Szacuje się, że kolejna pandemia grypy mogłaby spowodować nawet do 100 mln zgonów wywołanych przez wirus pandemiczny rozprzestrzeniony na całym globie w ciągu 3 miesięcy.

Opracowano na podstawie:
1. https://www.termedia.pl/mz/Ernest-Kuchar-o-tym-dlaczego-tak-malo-osob-sie-szczepi,36634.html – Data ostatniego dostępu: 04.03.2020
2. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/grypasezonowa/79643,grypa – Data ostatniego dostępu: 04.03.2020
3. Antczak A. 2015. “Grypa – praktyczne kompendium”, Warszawa: Wydawca Medical Tribune Polska
SPPL.VAXIQ.20.02.0021a

Udostępnij
w social mediach: