Wirus grypy bardzo szybko mutuje, dlatego co roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przygotowuje nowe rekomendacje dotyczące składu szczepionki przeciw grypie. Eksperci analizują dane wirusologiczne i epidemiologiczne na temat grypy z globalnej sieci laboratoriów. Dzięki tej wiedzy są w stanie przewidzieć jakie szczepy wirusa będą odpowiadały za większość zachorowań w nadchodzącym sezonie. Ochrona przed mutującym wirusem to wyzwanie, ale dzięki regularnej aktualizacji składu szczepionki możemy mieć pewność, że zapewni nam ona skuteczną ochronę przed grypą.

Jaki wirus wywołuje grypę?

Za zachorowania na grypę odpowiedzialne są wirusy typu A i B, które wykazują wysoką zmienność genetyczną. Oznacza to, że na grypę możemy zachorować wiele razy. Po przebytej infekcji nabieramy odporności na dany szczep, ale wirus grypy ciągle się zmienia. Jeśli więc organizm ma do czynienia z jego nowym wariantem – nie wie jak się przed nim bronić.

Grypę sezonową najczęściej wywołują wirusy typu A, podtypy H1N1 i H3N2 (w niektórych sezonach H1N2), w mniejszym stopniu wirusy grypy B. To właśnie z tych typów wirusa najczęściej produkowane są szczepionki sezonowe.

Jak ustala się skład szczepionek przeciw grypie?

Każdego roku pod koniec lutego WHO wydaje zalecenia dotyczące szczepów wirusa grypy, które powinny znaleźć się w składzie szczepionki przygotowanej na najbliższy sezon infekcyjny.

Rekomendacje poprzedzone są wnikliwą analizą danych wygenerowanych przez Światowy System Nadzoru i Reagowania na Grypę (GISRS). Eksperci otrzymują informacje ze 142 krajowych ośrodków ds. grypy na całym świecie (w tym z Krajowego Ośrodka ds. Grypy w NIZP-PZH). Następnie, podczas kilkudniowych konsultacji, grupa doradcza złożona ze światowych ekspertów ds. grypy wybiera szczepy, co do których istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że mogą być przyczyną zachorowań w kolejnym sezonie.

Ile szczepów wirusa znajduje się w jednej szczepionce?

Wszystkie dostępne w Polsce szczepionki są 4-walentne. Oznacza to, że w ich składzie znajdują się 4 różne szczepy wirusa grypy. Warto przy tym pamiętać, że są to wirusy inaktywowane lub ich fragmenty, zaprojektowane tak, aby układ odpornościowy pacjenta rozpoznał je jako wirusa grypy. W żadnej z tych opcji szczepionka nie ma „żywego” wirusa, który mógłby wywołać chorobę. Od szczepienia przeciw grypie nie zachoruje się na grypę!

Jaki będzie skład szczepionki przeciw grypie w sezonie infekcyjnym 2024/2025?

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 4-walentne szczepionki przeciw grypie, w których produkcji używa się wirusów namnażanych na zarodkach jaj kurzych, przygotowane na sezon epidemiczny 2024/2025 powinny zawierać antygeny szczepów spokrewnionych ze szczepami:

• A/Victoria/4897/2022 (H1N1)pdm09 - podobny szczep
• A/Thailand/8/2022 (H3N2) - podobny szczep
• B/Austria/1359417/2021 (B/Victoria lineage)- podobny szczep
• B/Phuket/3073/2013 (B/Yamagata lineage)-podobny szczep,

Dlaczego przeciw grypie szczepimy się co roku?

Duża zmienność wirusa grypy sprawia, że co roku jesteśmy narażeni na kontakt z innym jego wariantem. Coroczna aktualizacja wirusów zawartych w szczepionkach jest konieczna, żeby zagwarantować nam jak najlepszą ochronę przed szczepami krążącymi w danym sezonie infekcyjnym, który w Polsce trwa od września do marca. Tylko coroczne szczepienie przeciw grypie gwarantuje najlepszą możliwą ochronę przed tą groźną chorobą wirusową.

---

Źródła:

1. https://www.who.int/news/item/23-02-2024-recommendations-announced-for-influenza-vaccine-composition-for-the-2024-2025-northern-hemisphere-influenza-season - ostatni dostęp: marzec 2024
2. https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/w-jaki-sposob-ustala-sie-sklad-szczepionki-przeciw-grypie/ - ostatni dostęp: marzec 2024
3. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/grypasezonowa/79643,grypa - ostatni dostęp: marzec 2024
4. https://www.gov.pl/web/psse-warszawa/profilaktyka-grypy2 - ostatni dostęp: marzec 2024
5. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/ - ostatni dostęp: marzec 2024